Speech directeur Kellermann 'De weg naar risico-gebaseerd toezicht'

Datum: 10 december 2012
Tijd: 09:26 uur
Lokatie: Solvency II Symposium
Spreker: Mr. A.J. Kellermann, directeur van de Nederlandsche Bank

Amsterdam - 10 december 2012 - Joanne Kellermann, DNB-directeur, onder meer verantwoordelijk voor het toezicht op pensioenfondsen en verzekeraars, heeft op het Solvency II Symposium met een speech de weg gewezen naar risicogebaseerd toezicht in de komende jaren.

Enige tijd geleden gaf ik een toespraak over cybercrime aan bankiers. We bespraken die middag de noodzaak van internet-beveiliging. Ik zei toen tegen mijn gehoor dat de bankensector en De Nederlandsche Bank hoeders van vertrouwen zijn. Zonder vertrouwen geen handel. Zonder vertrouwen geen bankenstelsel.

Ik zeg hetzelfde tegen u: zonder vertrouwen geen verzekeringsbranche.
En ja, ik ben mij bewust van de paradox.
Wie immers overal op kan vertrouwen, zou niets hoeven te verzekeren.

Maar het feit is dat u – met de banken en de pensioenfondsen – deel uitmaakt van een familie van dienstverleners die bestaat bij de gratie van consumentenvertrouwen. Het is dus van groot belang dat alle bedrijven die in uw bedrijfstak opereren, hun zaken goed op orde hebben. En het is geen gemakkelijke tijd waar de branche in verkeert. Aan het slechte weer buiten kunnen we helaas niet veel doen, wel kunnen we ervoor zorgen dat uw huis bestand is tegen de storm, of dat het ijs dik genoeg is, voor we weer over een Elfstedentocht gaan dromen.

Want daarom zijn we hier vandaag.
Dat is de reden voor Solvency I en voor Solvency II.
Dat is de reden voor ORSA en rapportages.
We willen bij DNB dat de instituten en bedrijven waar de Nederlandse samenleving op rekent – haar banken, pensioenfondsen en haar verzekeraars – bestand zijn tegen zwaar weer. Graag verkennen we daarom vandaag, samen met het Verbond, een praktische weg die leidt naar meer risico-gebaseerd toezicht.

Nu is de Nederlandse voorbereiding op Solvency II voortvarend ingezet, met de Parallel
Run over 2011, en de voorbereidingen van de ORSA vorig jaar.
Dit blijkt ook uit de recente monitor van Ernst & Young: Nederlandse verzekeraars zijn
Europees gezien prima voorbereid op Solvency II.
Dat verdient een groot compliment want het is geen geringe prestatie die u hiermee
levert!

En nu u zo goed bent voorbereid, is de vraag: waar blijft Solvency II?
De hoofdlijn is u vast bekend.
De Brusselse onderhandelingen over het raamwerk en in het bijzonder de behandeling van met name leven-producten en de fasering, nemen teveel tijd in beslag. Er zijn tegengestelde belangen, die leiden tot discussies over de uitgangspunten en actuariële principes.

We hebben gehoord dat de extra impactstudie naar Solvency II naar de impact op lange
termijn producten begin 2013 van start gaat. Het ziet ernaar uit dat de uitvoering en analyse daarvan een groot deel van 2013 in beslag zullen nemen.

Dit is natuurlijk een onbevredigende situatie; u heeft veel tijd, energie en veel geld in dit project gestopt, en nu blijkt dat de autoriteiten niet leveren. Het tijdpad slingert alle kanten op, en dat is voor ons net zo frustrerend als voor u. Ook wij horen geluiden dat het invoeringsjaar verschuift, zonder dat helder is welk jaar het nu wordt.

Dat is een onacceptabele situatie die vraagt om leiderschap.
De verzekeringswereld in Europa dreigt anders verdeeld te raken in twee groepen: een groep die de voordelen van beter risicobeheer nu al vindt opwegen tegen de korte-termijninvestering, en een groep die dat niet ziet en daar ook nog niet naar handelt. De onduidelijke status quo heeft sommige toezichthouders al verleid tot eigen strategieën.
Verstandig, zij het wat aan de vroege kant.
Immers, zonder coördinatie - bij voorkeur vanuit EIOPA en de Commissie - blijven beginselen als harmonisatie en risico-gebaseerd toezicht een te makkelijke prooi van kritiek.
Hoe dan ook, bij DNB zijn we ook ambitieus en staan we net als u ongeduldig in de startblokken. Het lijkt ons dan ook niet verstandig om in die startblokken te blijven staan en af te koelen, maar om in beweging te blijven. Misschien lijkt het eenvoudig: toewerken naar risico-gebaseerd toezicht, aangezien de regelgeving in concept is ontwikkeld.
Maar de weg naar Solvency II blijkt een lange.
Die vergt uithoudingsvermogen, dat was al zo, en nu ook creativiteit.

Over het doel kan geen misverstand bestaan.
Dat is om beter te voorzien in de huidige lacunes die onder Solvency I nog bestaan. Met name door stappen te zetten die beter zicht op de risico’s en beter risicobeheer opleveren. Daarvoor zijn een geloofwaardig tijdpad en heldere uitgangspunten nodig. Om een zinvolle strategie voor de komende jaren op te zetten, hanteren we de volgende vier uitgangspunten.

Eén: Solvency I, volstaat niet meer.
Hoewel Nederland er met de Wet op Financieel Toezicht nog positief uitsteekt, zijn onze regels ook niet toegesneden op deze tijd. Het toezicht moet nu al vooruitblikkend en meer risico-
gebaseerd zijn. DNB ziet hiervoor de elementen uit Pilaar 2 (Risicobeheer) als belangrijk aangrijpingspunt.

Immers, door een ORSA leert de verzekeraar verder naar voren te kijken.

En door het een systeem van ‘governance’ goed in te richten, vallen alle puzzelstukjes uiteindelijk in elkaar;

Twee: zoek waar mogelijk aansluiting bij de Europese agenda en initiatieven. Gaan we in Nederland alleen voor de muziek uitlopen? Nee, dat is niet de bedoeling, maar:

Drie – en dit is essentieel: stimuleer volgend jaar al verbetering van het risicobeheer en doe dat waar mogelijk onafhankelijk van de Europese besluitvorming. Op een aantal punten kunnen we best stappen zetten – ik kom daar zo op terug.

Het vierde en laatste punt: niet alleen DNB, maar ook de sector is verantwoordelijk. Het is namelijk in het belang van de sector zelf om het risicobeheer te verbeteren en daarbij de beste technieken te gebruiken, en state-of-the-art te zijn.

Ik hoop zo van Gerard van Olphen te horen of we hier overeenstemming met de sector hebben over de uitgangspunten. Maar eerst gaan we nog iets dieper in de op de operationalisering van ons verhaal.

Concrete stappen
Op het scherm ziet u de agenda die ons verstandig lijkt voor de korte termijn. Ik zeg er alvast bij: het is een startpunt. Misschien lopen we tegen dingen op, maar ik denk dat we vrij snel de essentie van Solvency II kunnen toepassen. Ook als de precieze rentecurve nog niet bekend is.

Voor de goede orde: het gaat ons niet om het één-op-één naar voren halen van Solvency II of het nu al overstappen op de nieuwe kapitaaleisen; het gaat ons wel om het recht doen aan de uitgangspunten van meer risico-gebaseerd en prospectief toezicht. In die zin klopt de kop boven het artikel van het FD maar gedeeltelijk – we willen zo min mogelijk vertraging en kijken welke elementen uit pilaar 2 en 3 we wèl kunnen gaan toepassen.

Ik loop met u de verschillende onderdelen langs, te beginnen bij 2013, een jaar dat in Europa in het teken van de LTGA impact studie zal staan. Allereerst wil DNB in 2013 het tempo rond de ontwikkeling van de ORSA vasthouden. Inmiddels heeft 60 procent van de Nederlandse Solvency II verzekeraars aangegeven eind dit jaar vrijwillig een ORSA bij DNB aan te leveren ter eerste beoordeling.

Dat is een mooi resultaat.
In 2013 doen we er een schepje bovenop. Alle verzekeraars, ook de andere 40 procent, wordt gevraagd een ORSA aan te leveren. Natuurlijk zitten we dan al ver in 2013. Dat is logisch, want de inkt van de meeste ORSA-2012 inzendingen is nog niet droog.

Daarnaast zien we dat een zogeheten ‘Long Term Guarantee Assessment’ - de LTGA - nodig is om de ontwikkeling van Pilaar 1 te voltooien.

Dit is, zoals wellicht bekend, de uitvoerige scenario-analyse die moet uitwijzen hoe aanpassingen aan de risicovrije rentecurve zullen uitpakken. Wij gaan nu nog uit van een looptijd van deze studie van februari tot en met mei 2013.

En dan over het rapporteren in Solvency II termen, de zogeheten Parallel Run. Voor de betreffende ‘LTGA’ verzekeraars zou een aparte Parallel Run in 2013 wellicht dubbelop zijn, ook gezien de in het 2e kwartaal te houden EIOPA stress test. Maar we kunnen niet genoeg benadrukken dat u niet lijdzaam moet afwachten hoe men in Brussel met de LTGA- resultaten in de hand de onderhandelingen voortzet.

Wat nodig is, is dat een sector die onder grote druk staat – met name de levensverzekeringsector- zichzelf en de toezichthouder laat zien hoe op basis van risico-gebaseerde maatstaven, de verhouding tussen het aanwezige en vereiste kapitaal zich bij benadering ontwikkelt. Nu kunt u zich natuurlijk afvragen of dat nog wel nodig is gelet op de vertraging van Solvency II. Maar u kunt dit ook beschouwen als een noodzakelijke inspanning, omdat u zelf ook wilt weten waar u staat.

Over de interne modellen kan ik het volgende zeggen: De sector en DNB investeerden de afgelopen jaren veel tijd en geld in de pre-applicatie Interne Modellen. We waarderen uw inspanningen enorm. We hebben gemerkt dat het goedkeuringstraject bijdraagt aan de verdere professionalisering van interne modellen bij verzekeraars.

Denk bijvoorbeeld aan het verbeteren van de documentatie, het inrichten van modelvalidatie en het vergroten van de kennis van de modellen in de business. Passend bij onze ambitie om in Europa voorop te blijven lopen, wil ik de verzekeraars met een intern model aanmoedigen hun inspanningen zoveel mogelijk voort te zetten.

DNB faciliteert dit door verzekeraars vanaf 2013 de mogelijkheid te geven om een zogeheten proef-applicatie procedure in te gaan. Het latere formele applicatietraject zal hierbij gebaat zijn.

De ambitie van DNB is dat alle verzekeraars met een werkend intern model bij de start van Solvency II ook daadwerkelijk in aanmerking komen voor goedkeuring van dit model.

In afwachting van de invoering van Solvency II is DNB van plan om de inzichten uit de beoordeling van de interne modellen de komende tijd al breder te benutten. Dit sluit aan bij de aanpak die ook FSA in het Verenigd Koninkrijk hanteert, door in hun toezichtraam (ICAS) meer gebruik te gaan maken van de interne modellen inzichten en benadering.

In Nederland denken we aan drie mogelijkheden:

1 - de kennis over het modelleren van risico’s meer te benutten bij het scenario-denken in de ORSA, en hetinventariseren van alle relevante risico’s die u voor uw onderneming van toepassing acht;

2 - door nog nadrukkelijker te gaan kijken naar het gebruik van de modellen in het risicobeheer en de bedrijfsvoering;

3 - om de ontwikkeling van partiële interne modellen een zetje te geven, met name voor verzekeraars van wie het risicoprofiel flink afwijkt van de standaardformule.

Graag hoor ik van de sector welke mogelijkheden u hier ziet, vooral vanuit ervaring met de eigen taxaties en modelleringen van economisch kapitaal.

Tot zover 2013.
Deze agenda vinden we een goede opmaat naar 2014.
Ik kan nog niet vooruitlopen op toekomstige besluiten van EIOPA, maar de Board of Supervisors werkt aan richtsnoeren (‘guidelines’) die nationale toezichthouders meer mogelijkheden zullen geven.
Deze richtsnoeren zullen het werken met Interne modellen, de ORSA en het rapportagekader voor 2014 verder mogelijk maken. Onze inzet is in 2014 door te gaan met de rapportage van gegevens op basis van Solvency II, hetzij via de route van EIOPA, hetzij via een parallel run over 2013.

Tot slot.
We willen niet te ver voor de muziek uitlopen, maar met Solvency I kunnen we niet deel langer uit de voeten. Gelukkig bieden de Wet Financieel Toezicht en lagere regelgeving al een aantal handvatten om onder Solvency I verbeteringen te kunnen inpassen. Maar waar we vorig jaar nog keken naar de spoedige komst van Solvency II, is ons plan er nu op gericht voortgang te boeken nog onder Solvency I.

DNB wil bouwen aan risico-gebaseerd toezicht. In dat verband meld ik u een nieuwtje: eind deze week stelt DNB een nieuwe app, versie 1.0, beschikbaar, waarbij u wordt gevraagd mee te werken aan 2.0. Dat is ook de manier waarop we de komende tijd met alle stakeholders willen werken aan het toezicht. Een toezicht dat risico’s blootlegt en tijdig de stormvlag kan hijsen.+

Dat is in uw belang, in het belang van uw branche en in het belang van de Nederlandse samenleving.

Ik dank u wel en wens u veel succes toe.