Geachte heer de rector magnificus.
Dames en heren.
Achtentwintig jaar geleden begon ik aan deze universiteit met mijn studie. Vandaag mag ik spreken bij de opening van het academisch jaar. Het is voor mij een bijzonder moment. En een grote eer.
Ik ben geboren op het Hoge Land. In Onderdendam, een dorp van minder dan 700 inwoners.
Hemelsbreed ligt het nog geen 13 kilometer van Gronngen – je hoeft alleen de Bedumerweg af.
Maar gevoelsmatig was de afstand naar Stad een heel stuk groter. En wie uit Onderdendam ging
er nou ooit studeren?
Dat mijn moeder naar de kweekschool mocht was - in haar tijd - al heel bijzonder. Mijn vader
was op school een goede leerling. Maar zijn ouders vonden de HBS te ver weg. Hij ging naar de
MULO. Want die was dichterbij. Hij slaagde. En toen had hij volgens mijn grootvader wel
genoeg geleerd. Het werd tijd om te gaan werken. Hij was per slot van rekening al 17 jaar. Zo
ging dat toen.
Mijn vader kwam in dienst bij een veevoer-bedrijf. Hij werkte daar met veel plezier. Maar aan
zijn afgebroken opleiding, hield hij één diepe overtuiging over: zijn kinderen mochten straks wél
studeren. En mijn moeder was het daar helemaal mee
eens.
Zo is het ook gegaan. Mijn zus, mijn broertje en ik zijn alle drie alumni van deze prachtige
universiteit. Ik ben hier ook gepromoveerd. En ik mag nu zelfs, als hoogleraar, de toga dragen.
Vandaag sta ik dan ook op deze plaats, met gepaste trots, bij de opening van dit academisch jaar.
‘Mijn kinderen moeten het beter krijgen dan ik.’ Het is het verhaal van miljoenen ouders in de
hele wereld. De universiteit is een grote stap op de sociale ladder. Op de zogenoemde
'emancipatie-ladder'. Als je een paar tredes omhoog wilt op die trap, dan is dat een prima reden
om voor een universitaire studie te kiezen. Net als de wens om ingenieur te worden. Of dokter. Of
advocaat. Er zijn heel veel legitieme redenen om te gaan studeren. En toch is er één reden die
anders is dan alle andere.
De mooiste reden om te kiezen voor een academische studie is dat je alles wilt weten van een
vakgebied. Dat je kennis wilt vergaren. En inzicht wilt krijgen. En verklaringen wilt vinden voor
complexe problemen. Dat je een academisch denkniveau wilt ontwikkelen. En zelfstandig
wetenschappelijk onderzoek kunt doen. Om zo de wetenschap verder te brengen. Deze intense
dorst naar kennis brengt je een vorm van kapitaal waar de beurskoersen nooit invloed op hebben.
Een vorm van rijkdom die je niet kunt verliezen. Bij rijkdom in geld kan dat heel anders gaan.
Dat kunt u gerust van mij aannemen.
Ooit omschreef Robbert Dijkgraaf deze motivatie om te gaan studeren als ‘de grensverleggende
nieuwsgierigheid van de mens’. Het is die nieuwsgierigheid die ons verder brengt. Niet alleen de
wetenschap. Maar ook de samenleving als geheel.
In mijn vakgebied - de economie - is de relatie met de maatschappelijke werkelijkheid heel hecht.
Ik verbaas me iedere dag weer over hoeveel ik nu nog steeds gebruik van wat ik toen heb geleerd.
Bij mijn analyse van problemen. Bij discussies met vakgenoten. Bij het nemen van beslissingen
bij de Bank.
Nu zit de studie van economische processen ook wel heel dicht op de huid van beleid. En van de
samenleving. Dat maakt het ook zo’n uiterst boeiend vakgebied.
Mijn studenten herinneren zich hopelijk nog wel de colleges die ik gaf als hoogleraar Geld- en
Bankwezen. Ik besteedde uitgebreid aandacht aan het onderwerp Systeemrisico in de financiële
sector. Een mooi en echt theoretisch onderwerp, vonden we toen. En nu blijken de
wetenschappelijke inzichten die ik mijn studenten toen voorlegde -helaas- heel goed bruikbaar in
de praktijk. Die nauwe relatie met de praktijk, en met beleid, is ook de kracht van de Groningse
faculteit Economie en Bedrijfskunde.
De leerstoel Geld- en Bankwezen, bijvoorbeeld, wordt van oudsher vervuld door iemand uit de
leiding van de Nederlandsche Bank. En er is natuurlijk de erfenis van mijn leermeester Wim
Duisenberg, die deze universiteit zo terecht eert.
Vorig jaar mocht ik de tentoonstelling openen die aan zijn leven en aan zijn werk is gewijd. In het faculteitsgebouw dat inmiddels zijn naam draagt. En dan is er nog de Duisenbergleerstoel voor monetaire en macro-economie. Aan geen enkele andere universiteit is de combinatie van monetaire economie en macro-economie zo sterk
als hier.
Het zal u vast niet verbazen dat we bij De Nederlandsche Bank graag jonge mensen in dienst nemen die juist in die traditie zijn opgeleid. Toen ik bij de Bank kwam werken, begon dat zelfs
een beetje op te vallen –de medewerkers spraken al van de ‘Groningse maffia’.
Ik vind het dan ook, en ik zeg dat hier met enige schroom, wel jammer dat er op het ogenblik
geen voltijd hoogleraar Monetaire Economie actief is binnen de vakgroep.
De enige garantie voor een consequent bewaakt weten schappelijk beleid is immers een voltijds-
leerstoel. De vakgroep gaat mij enorm aan het hart. En draagt bij aan de goede reputatie van deze
universiteit. Vergeeft u mij dus dat ik deze vrijheid neem.
Maar net als elke hoogwaardige wetenschap draagt de vakgroep ook bij aan de reputatie van
Nederland. In de internationale gezelschappen waar ik als bankpresident mijn werk doe, valt het
mij zo vaak op. Nederland is een klein land. Maar onze invloed is niet altijd klein. Er wordt naar
ons geluisterd. Men neemt ons serieus. Maar die invloed moeten we wel elke dag opnieuw
bevechten. En ons enige wapen is de kracht van onze argumenten; de originaliteit van onze
ideeën die voortkomen uit de nieuwste wetenschappelijke inzichten.
Dat is ook de reden waarom De Nederlandsche Bank zo hecht aan de eigen onderzoekstraditie.
We hebben een onderzoeksgroep van 25 mensen die het beleid van de Bank wetenschappelijk
ondersteunt. Met toegepast onderzoek. Op allerlei terreinen. Van de aanpak van de schuldencrisis.
Tot aan de cultuur binnen banken en het gedrag van bankiers. Daarnaast zijn er nog vele
medewerkers die een deel van hun tijd aan onderzoek besteden. Samen zorgen zij voor de
wetenschappelijke fundamenten van ons werk.
De rol van Nederland in de wereld is afhankelijk van uitstekend wetenschappelijk onderzoek. En
van gedegen academisch onderwijs voor de jonge generaties. Wie een land goed wil besturen kan
niet zonder de wetenschap. En dat wisten de oprichters van deze universiteit al.
In de stichtingsacte uit 1614 staat onder meer dat - en ik parafraseer:
Wil het de staat goed gaan, dan moet de koning zijn uitgerust met kennis van de wapenen en met
kennis van de geleerdheid.
Een goede en verstandige bestuurder moet geen van beide verwaarlozen. Dus noch de
wapenkennis. Noch de wetenschappelijke studies en de geestelijke ontwikkeling die daaruit
voortvloeit.
Dames en heren,
Het is volgend jaar precies 400 jaar geleden dat Ubbo Emmius de stichtingsacte met deze
woorden schreef. Dat betekent, dat de universiteit van Groningen volgend jaar iets heel
bijzonders te vieren heeft.
En weer is er een band tussen De Nederlandsche Bank en de universiteit. Want in 2014 bestaat
De Nederlandsche Bank precies 200 jaar. We behoren dus allebei tot de oudste nog bestaande
instellingen in Nederland. Vanzelfsprekend is de geschiedenis voor geen van beide geheel
vlekkeloos verlopen. Voor De Nederlandsche Bank geldt, dat onze oprichting eigenlijk al onder
weinig prettige omstandigheden plaatsvond.
Koning Willem I besloot in 1814 tot de stichting van een centrale bank. Hij wilde daarmee de financiële chaos bestrijden waarin de Franse bezetters Nederland hadden achtergelaten.
In de ogen van de koning zou een betrouwbare kredietverlener de economie weer op de been
helpen. En natuurlijk was het ook wel handig als ie dereen in Nederland voortaan hetzelfde geld
zou gebruiken.
Maar de bestaande banken zaten daar niet op te wachten. Het begin van ons bestaan was dan ook
chaotisch. En er zouden nog vele crises volgen. Waarbij die van nu overigens wel één van de grotere is uit ons bestaan. Maar een sterke centrale bank overwint elke financiële crisis - dus ook
deze. Daar werken we elke dag aan. We werken aan een andere cultuur. Aan transparantie. En aan scherper toezicht.
En zo komen we ook sterker uit deze strijd. Daarin spiegel ik mij dan maar aan deze universiteit,
die twee keer zo oud is als de Nederlandsche Bank en ook vele crises heeft overleefd. Zoals in het begin van de 18e eeuw, toen de ommelanden na een ruzie met de stad hun financiële steun aan de universiteit introkken. Of zoals in 1906, toen het prachtige academiegebouw volledig afbrandde. En al haar kostbare collecties
in rook opgingen. ‘Renovatum 1908’ staat er sindsdien trots op de gevel van het nieuwe gebouw.
Misschien is het een idee voor aan de gevel van De Nederlandsche Bank: 'Renovatum 2013' – maar dan niet verwijzend naar het gebouw zelf, maar naar wat er binnen de Bank gebeurt.
Dames en heren.
Ik wens de universiteit van Groningen toe dat zij haar vooraanstaande rol blijft vervullen voor de toekomst van Nederland. Voor de jonge generaties die hun stap zetten op de emancipatieladder - of op de ladder naar de zuivere wetenschap. Want die is, zoals u als geen ander weet, for infinity.
Ik dank u voor uw aandacht.
Voeg een reactie toe
Wij raden u aan om reacties te gebruiken om interactie met gebruikers aan te gaan, uw perspectief te delen en vragen te stellen aan auteurs en elkaar. Met het oog op het hoge niveau van conversatie dat wij allemaal waarderen en verwachten te behouden, dient u de volgende criteria in het achterhoofd te houden:
Daders van spam of misbruik zullen van de site worden verwijderd en zijn uitgesloten van toekomstige registratie naar goeddunken van Investing.com.